- Kính thưa Thầy, con nghe nói Thầy là Tổ sư Thiền tông, vậy Thiền tông là tu làm sao mà được làm Tổ?

Tổ Ưu Ba Cúc Đa trả lời:

- Người tu theo Thiền tông, nếu nói mình dụng công tu là bị mang họa!

Ngài hỏi tiếp:

- Hiện nay, có quá nhiều người tu dụng công, vậy họ bị mang họa hết sao?

Tổ Ưu Ba Cúc Đa trả lời:

- Họ không bị họa.

“Vì sao vậy”, Ngài hỏi.

- Vì những vị tu dụng công này họ chấp nhận:

1. Đi theo đường Luân hồi.

2. Thích làm nô lệ cho người khác.

3. Thích xin của người khác.

4. Thích chuyện linh thiêng.

V.v…

Ngài Đề Đa Ca lại hỏi:

- Như vậy, con không thích làm những việc mà các người nói trên làm, con muốn tu theo Thầy là không làm gì có được không?

Tổ Ưu Ba Cúc Đa trả lời:

- Nếu Ngươi tu theo pháp môn của ta mà không làm gì, càng mang họa nhiều hơn.

Hai vị đối đáp rất nhiều, và Ngài đã lãnh hội được lời của Tổ Ưu Ba Cúc Đa.

Một hôm, Ngài đang chặt một cành tre, chiếc rựa súc cán văng ra, trúng mạnh vào cây tre lớn khác, vang ra tiếng kêu, vừa nghe tiếng kêu của rựa va chạm vào cây tre, bỗng thân tâm Ngài như mất hẳn, mà cái âm vang nghe của Ngài đi xa không thể nào biết được. Cũng từ chỗ mất thân tâm đó, mà cái hiểu biết về pháp môn Thiền tông học này tuôn chảy ra. Ngài liền phát ra lời kệ 60 câu như sau:

Tiếng nghe sao lại lạ kỳ
Bình thường nghe vậy, vậy thì mà thôi
Hôm nay làm việc không thôi
Rựa vừa súc cán, ôi thôi nghe hoài.
 
Tiếng nghe đi khắp trần ai
Mà nghe nghe mãi, nghe hoài không thôi
Tánh Nghe đến tận xa xôi
Tiếng nghe vật lý mất rồi nơi ta.
 
À ra, lời dạy Thích Ca
Chỉ rõ chân Tánh, Tánh ta như vầy
Thầy ôi con ngộ tại đây
Nhờ Thầy chỉ dạy, con đây tỏ tường.
 
Thì ra Thầy đã mến thương
Tìm nhiều phương cách, dạy tường Thiền tông
Tánh Nghe con nhận trong lòng
Không cần tìm kiếm mà xong luân hồi.
 
Thiền tông kỳ đặc Thầy ôi
Không quán, Không tưởng hết rồi trầm luân
Vì vậy, Đức Phật dạy ''Dừng''
Hôm nay, nhận được con mừng lắm thay.
 
Chuyện của sanh tử trần ai
Cứ để sanh tử, con nay không màng
Tuy con đang sống thế gian
Sống với vọng Tánh, không màng trầm luân.
 
Con nay đã biết pháp '' Dừng ''
Luân hồi nhiều kiếp đã dừng với con
Thân tâm con hiện vẫn còn
Không dính vật lý mà còn Tánh chân.
 
Ơn Thầy đã phát lòng nhân
Giúp cho con được vượt hơn luân hồi
Sao con đại phúc Phật ôi
Luân hồi nhiều kiếp đã rồi với con.
 
Con nay nhất quyết lòng son
Giữ tâm thanh tịnh không còn luận tranh
Nhìn lên thấy tận trời xanh
Xuyên suốt thấy biết, không ranh mé ngằn.
 
Con nay đã nhận thường hằng
Tánh Nghe tánh Thấy là hằng của con
Nhờ vậy, con mới biết còn
Phật tánh hiển lộ không còn tu chi.
 
Thiền tông con nhận tức thì
Trực nhận chân Tánh, y đây Niết bàn
Nay con đã hết gian nan
Sống với chân Tánh không màng chuyển luân.
 
Sự thật, hôm nay con mừng
Mừng vì sanh tử đã dừng với con
Con nay đã biết Phật con
Là tánh Thấy, Biết, hằng còn và Nghe.
 
Những thứ Vọng tánh con nghe
Nghe trong vật lý, cứ nghe riêng mình
Hai thứ mình đừng dính chung
Thứ nào riêng nấy rõ từng hai nơi.
 
Biết vọng là Tánh thảnh thơi
Thấy Nghe thanh tịnh là nơi Niết bàn
Phật ôi, con nhận rõ ràng
Chứng cho đệ tử vượt đàng trầm luân.
 
Con nay thật sự con '' Dừng ''
Luân hồi nhiều kiếp đã dừng với con
Con nay ghi tạc lòng son
Kính xin Đức Phật, nhận con lòng thành.
 

Ngài liền vào nhà ghi lại 60 câu kệ, mấy ngày sau đem trình cho Tứ Tổ Ưu Ba Cúc Đa. Tổ Ưu Ba Cúc Đa đọc xong bài kệ 60 câu của Ngài và nói:

- Như vậy ông đã đạt được “Bí mật Thiền tông”. Như Lai dạy, đầu tiên vị nào đạt được Bí mật Thiền tông mà dòng Thiền tông đi qua, vị đó là người được tiếp nối Tổ vị Thiền tông và được kế thừa Tổ vị. Vậy, 30 ngày sau ta sẽ truyền “Bí mật Thiền tông” cho ông làm Tổ sư Thiền tông đời thứ Năm.

Sau 30 ngày, tại thất đá nơi núi Sơn Mây, buổi lễ truyền “Bí mật Thiền tông” được tổ chức chỉ có thầy trò Ngài dự thôi. Nhưng vẫn được tổ chức đúng theo quy định truyền Thiền tông. Chúng tôi xin ghi lại bài kệ truyền Thiền tông của Tổ Ưu Ba Cúc Đa truyền cho Tổ Đề Đa Ca như sau:
 

Ngày xưa, sen nở Linh Sơn
Như Lai dạy thiền, quý hơn ngọc vàng
Truyền đi khắp chốn gian nan
Nay ta truyền lại rõ ràng cho ông. 

Ông phải giữ lấy trong lòng
Tìm nhiều phương cách thiền đây lưu truyền
Hôm nay họ Đề có duyên
Ta nay truyền thiền chứng nhận cho ông.

Ca kia nhận được không mong
Sống với Phật tánh là xong Luân hồi
Thiền tông đơn giản vậy thôi
Sống với Phật tánh Luân hồi màng chi. 

Thiền tông đặc biệt diệu kỳ
Ông đã biết được, nhận thì Thiền tông
Thiền tông ông nhận trong lòng
Để truyền người kế là xong phận mình. 

Hôm nay, trước Đấng tối linh
Chánh thức truyền thiền Tổ vị cho ông
Ông phải cố gắng hết lòng
Tìm người kế tiếp là xong phận mình. 

Thiền tông ông phải lặng thinh
Người có duyên lớn mới trình thiền ra
Vì đây lời dạy Thích Ca
Ông nay nhận được truyền ra Tổ này. 

Hôm nay, thất núi Sơn Mây
Tổ vị thứ Năm tại đây được truyền
Ông là người có đại duyên
Chính thức truyền thiền Tổ vị cho ông. 

Tổ vị, ông để trong lòng
Không nói ai biết là ông được truyền
Đức Phật Huyền ký dạy riêng
Các Tổ chỉ truyền theo dòng Thiền tông.

Truyền đi khắp chốn núi sông
Giúp người biết được là xong Luân hồi
Thiền tông đặc biệt vậy thôi
Luân hồi nhiều kiếp là thôi với mình. 

Thay lời Đức Phật tuyệt linh
Chuyển ông Tổ vị một mình biết thôi
Khi nhận Tổ vị được rồi
Phải nhớ những lời Đức Phật Thích Ca.

Theo như lời dạy Thầy ta
Hễ ai nhận được Thích Ca dạy thiền
Vị đó là người đủ duyên
Phải được truyền thiền để làm lòng tin.

Hôm nay, thay mặt Tối linh
Chánh thức truyền thiền cấp giấy cho ông
Ông nên giữ lấy trong lòng
Vượt qua bể khổ để về nhà xưa.

Từ nay dù sớm hay trưa
Chỉ cần thanh tịnh, không ưa Niết bàn
Ông nên cố gắng bình an
Nhìn thấy Bể tánh chính đây quê mình. 

Ngày xưa Đức Phật dạy “Dừng”
Vì ông không biết, không theo lời Ngài
Vì vậy đi khắp trần ai!
Vào được Bể tánh, hôm nay mới “Dừng”. 

Tất cả chúng tôi rất mừng
Vì đã chứng nhận, ông đây ngộ thiền
Ông nay hết đảo hết điên
Chánh thức truyền thiền cấp giấy cho ông.